قاتلی به نام آلودگی هوا منوچهر محمد شمیرانی – کارشناس روابط عمومی همین ، یکی دو هفته پیش بود که مردم ، در خبرها دیدند و خواندند که بر خلاف هر سال ، در میانه تابستان اعلام کرده اند هوای تهران ، برای گروه های حساس ناسالم است و توصیه شده است […]
قاتلی به نام آلودگی هوا
منوچهر محمد شمیرانی – کارشناس روابط عمومی
همین ، یکی دو هفته پیش بود که مردم ، در خبرها دیدند و خواندند که بر خلاف هر سال ، در میانه تابستان اعلام کرده اند هوای تهران ، برای گروه های حساس ناسالم است و توصیه شده است این افراد ، از خانه بیرون نروند .
قصه پر ملال و تکراری و پرکشته آلودگی هوا ، همه ساله در فصل پاییز ، از اواخر آبان و اوایل آذر ماه شروع می شود و مسئولان سازمان ها و ادارات مربوطه ، در سخنرانی ها و مصاحبه های خبری ، اقدامات مشعشع خویش در زمینه مبارزه با آلودگی هوا را تشریح می نمایند . بایدها و نبایدهای فراوانی را مطرح می سازند و اضافه می کنند سازمان آن ها ، کار خود را به خوبی انجام داده است و اگر روز به روز ، بر تعداد مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا افزوده می شود و آمار رسمی ، تعداد کشته های تا ۴۱ هزار نفر در سال را نشان می دهد مقصر ، کوتاهی سازمان های دیگر بوده است .
این بازی ، با تشکیل کمیته اضطرار آلودگی هوا و حتی تعطیلی چند روزه مدارس و کسب و کار مردم و کارخانه ها و … تا ۲۹ دی ادامه پیدا می کند که به عنوان روز ” هوای پاک ” نامگذاری شده است . دیگر ، برای همه عادت شده است تا این روز در سال ، خیلی ها جان عزیز خود را به دلیل نبود یک مدیریت واحد برای مبارزه با آلودگی هوا از دست بدهند و مدیران و مسئولان هم خوشحال شوند که یک پاییز و زمستان آلوده دیگر را گذرانده اند و هنوز ، بر صندلی خویش نشسته اند .
آلودگی هوا
آلودگی هوا ، زمانی اتفاق می افتد که حجم زیادی از ذرات یا مواد مضر از قبیل گازها ، ذرات و زیست ملکول ها ، وارد آتمسفر کره زمین شود . آلودگی هوا ، مخلوطی از ذرات معلق و گازهایی است که غلظت آن ، به محدوده مضر برای انسان رسیده است که می تواند هم ، در داخل ساختمان و هم ، در خارج از ساختمان باشد .
سازمان جهانی بهداشت ، آلودگی هوای ساختمان را ” بزرگ ترین خطر بهداشت محیطی در جهان ” نامیده و آلودگی هوای خارج از ساختمان را هم ، عامل افزایش چندین علت اصلی مرگ و میر در جهان ، از جمله سکته مغزی ، بیماری های قلبی ، سرطان ریه و بیماری های تنفسی دانسته است .
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت ، آلودگی هوا در سال ۲۰۱۲ باعث مرگ هفت میلیون انسان در سراسر جهان شده است و تخمین زده می شود کاهش بهره وری و کاهش کیفیت زندگی ناشی از آلودگی هوا، سالانه بیش از پنج تریلیون دلار ، برای اقتصاد جهان هزینه در بر داشته باشد .
جالب است آمار مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در سال ۲۰۱۵ به ۹ میلیون نفر افزایش پیدا کرد که به دلیل همین بیماری های قلبی ، سکته مغزی و سرطان ریه بوده است . تلخ ترین و جدی ترین کشتار ناشی از آلودگی هوا را ، شاید بتوان ” مه دود ” بزرگ سال ۱۹۵۲ در شهر لندن دانست که تعداد ۴۰۰۰ نفر در مدت چند روز ، در اثر غلظت بالای آلاینده های هوا ، جان خود را از دست دادند .
خسارات آلودگی هوا
با شلوغ تر شدن کلان شهرهای کشور ، تولید خودروهای غیر استاندارد روز ، فرسودگی بیش از ۹۰ درصد موتورسیکلت های در حال تردد، کارخانه های آلاینده و استفاده از سوخت مازوت و … همگی ، با وارونگی هوا ( اینورژن )دست به دست هم می دهند تا فصل پاییز هر سال ، انسان های بسیاری ، هم چون برگ های زرد فرو بریزند و موجب شوند آلودگی هوا در ایران ، سومین علت مرگ و میر باشد .
کارشناسان می گویند خسارت های آلودگی هوا در دنیا _ فقط به علت از کارافتادگی افراد _ رقمی بیش از ۱۴۴ میلیارد دلار شده است و در ایران نیز ، آلودگی هوا سالانه حدود ۸/۲ میلیارد دلار، به کشور خسارت می زند که ۸۰۰ میلیون دلار آن ، در بخش بهداشت و درمان می باشد .
گفتنی است ۱۲/۶ درصد مرگ های زودرس در ایران ، به علت آلودگی هواست و بیشترین میزان آن در ۲۷ کلان شهر مانند تهران رخ می دهد ؛ شهری که سال گذشته، فقط دو روز هوای پاک داشت و بیش از ۱۷۰ روز ( نیمی از سال ) را ، شهروندان تهرانی در هوایی آلوده نفس کشیدند .
البته ، کارشناسان تعداد ۷ میلیون خودروی فرسوده ، از مجموع ۲۵ میلیون خودروی شماره گذاری شده و فرسودگی و از رده خارج بودن ۹۰ درصد موتورسیکلت های در حال تردد را هم ، جزو عوامل مشخص آلودگی هوا می دانند که ورود خودروهای استاندارد به چرخه حمل و نقل کشور ، می تواند تا اندازه زیادی ، از نقش منفی این خودروها بکاهد .
قانون هوای پاک
مشکلات و معضلات زیست محیطی فراوان ناشی از آلودگی هوا، مسئولان و نمایندگان مردم را به صرافت انداخت تا کاری کنند و در این ارتباط ، قانون ” هوای پاک ” در سال ۱۳۹۶ توسط مجلس تصویب و ابلاغ شد .
با توجه به راهکارهای پیش بینی شده در این قانون ، می بایست با گذشت بیش از ۵ سال از ابلاغ این قانون ، آلودگی هوا کاهش پیدا کند ولی هنوز هم ، کشور کماکان با مشکل آلودگی هوا، دست به گریبان است و هر سال ، شهرهای جدیدتری درگیر این معضل زیست محیطی می شوند .
شایان توجه است در جدیدترین گزارش مشترک وزارت بهداشت و مرکز تحقیقات کیفیت هوای دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال ۱۴۰۰ ، میانگین تعداد مرگ و میر ناشی از مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق در بزرگسالان بالای افراد ۳۰ سال ، فقط در شهرهای مورد مطالعه کشور ، تعداد ۲۰۸۳۷ نفر بوده است و هزینه های مرتبط با این مرگ و میرها در سال ۱۴۰۰ ، معادل ۱۱/۳ میلیارد دلار برآورد شده است که این آمارها، نشان از اهمیت و وخامت مساله آلودگی هوا در شهرهای ایران و لزوم هماهنگی تمام دستگاه ها، برای اصلاح قانون هوای پاک و اجرای همه جانبه آن و جلوگیری از مرگ و میر بیشتر شهروندان کشور دارد .
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارش خود پیرامون قانون هوای پاک، کمبود منابع مالی ، در اولویت نبودن مساله آلودگی هوا برای دولتمردان ، عدم وجود نظارت کافی و موثر، ناهماهنگی بین دستگاه های مجری و عملکرد جزیره ای و تفسیر شخصی از متون قانون را ، از اصلی ترین عوامل عدم اجرای کامل قانون هوای پاک ذکر کرده است .
از آن جا که تا کنون ، مصوبات و قوانین زیادی در حوزه آلودگی هوا بوده است کارشناسان عقیده دارند صرف تدوین قانون ، برای اجرای این راهکارها کافی نیست و مهم ترین پیش نیاز برای اجرای راهکارهای کاهش آلودگی هوا ، تخصیص بودجه و اعتبارات مناسب می باشد ،
این در حالی است که تنها، برای نوسازی حدود ۵۰ هزار دستگاه اتوبوس در سطح کشور ، رقمی حدود ۴۰ درصد از کل بودجه عمومی کشور در سال ۱۴۰۱ لازم بود و برای اجرایی کردن پیشنهادهای حل مشکل آلودگی هوا ، بودجه ای برابر ۲۰۶ هزار میلیارد تومان نیاز است و برای فراهم کردن سایر ملزومات اجرای آن ، دولت باید سالانه ۴۱ هزار میلیارد تومان بودجه در نظر بگیرد .
گفتنی است در در قانون بودجه سال ۱۴۰۱ ، کل اعتبار تخصیص یافته برای اجرای قانون هوای پاک فقط ۲۸۸ میلیارد تومان و در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ برابر ۱۶۰ میلیارد تومان بوده است که در مقایسه با میزان اعتبار لازم واقعی ، برای اجرای راهکارهای کاهش آلودگی هوا بسیار ناچیز است .
به هر حال ، با توجه به پرهزینه و بلندمدت بودن راهکارهای دائمی کاهش آلودگی هوا، می بایست در کنار آن، حرکت های خلاقانه و اقداماتی از قبیل نصب فیلتر جاذب ذرات معلق بر روی خودروهای دیزلی ، مدیریت تقاضای سفر های درون شهری ،تدوین حدود مجاز انتشار آلاینده ها، جلوگیری از آلایندگی ماشین آلات غیر جاده ای در درون شهرها، حذف کارکرد درجا در پایانه های اتوبوسرانی، افزایش بهره وری نیروگاه ها و صنایع ، توسعه ساختمان های سبز و گسترش حمل و نقل پاک به اجرا در آید تا کمتر ، شاهد مرگ هموطنان عزیز در اثر آلودگی هوا باشیم .
